تاریخ وطن

صدانت مقاله «تکثرگرایی حقوقی-فقهی، ثابتات شریعت و نظام تقنینی ایران» نوشته‌ی محسن برهانی و الهه لطفعلی‌زاده تکثرگرایی حقوقی-فقهی، ثابتات شریعت و نظام تقنینی ایران نوع مقاله : مقاله پژوهشی نویسندگان: محسن برهانی (دانشگاه تهران) الهه لطفعلی زاده (دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران) وجود مؤلفه‌های تاثیرگذار بر نظام حقوقی نقطه عزیمت پلورالیسم حقوقی است؛ نظریه ای که محوریت آن، بررسی تکثر در یک نظام حقوقی است. با توجه به وجود نوعی تعدد و چندگانگی در اغلب نظام‌های حقوقی از قبیل تکثر در مبانی و منابع، ضرورت توجه به این نظریه نمایان می‌گردد؛ امری که در نظام حقوقی ایران نیز قابل بررسی می‌باشد. نظام حقوقی ایران از زمان مشروطه در دوگانه شریعت/قانون قرار گرفته و جایگاه این دو به عنوان منبع هنوز یکی از مسائل اصلی نظام حقوقی ایران است. با تصویب اصل چهارم قانون اساسی و مسئولیت شورای نگهبان در تطبیق مصوبات مجلس با موازین اسلامی، این مسأله پیچیده‌تر شد، چرا که استنباط فقهی امری متکثر است و یافتن یک نظر و جمع آن با اراده عمومی نیازمند تامل می‌باشد. در این مقاله با تبیین مفهومی تکثرگرایی حقوقی و فقهی و توجه به ظرفیت‌های فقه اسلامی به این مهم پرداخته شده است که در صورت تکثر فتاوا، مجلس در انتخاب هر یک از نظرات به عنوان مبنای فقهی، اختیار دارد و شورای نگهبان نمی‌تواند به استناد مغایرت مصوبه با نظر فقهی دیگر، آن مصوبه را خلاف شرع تشخیص دهد. دانلود فایل PDF این مقاله از سرور اول | سرور دوم مقاله «تکثرگرایی حقوقی-فقهی، ثابتات شریعت و نظام تقنینی ایران» نوشته‌ی محسن برهانی و الهه لطفعلی‌زاده رضا ایرانمنش , ...ادامه مطلب

صدانت حکومت مطلوب در نگاه محسن برهانی، ابوالقاسم فنائی و محمدامیر قدوسی تصویر نهایی شما از “حکومت مطلوب” چیست؟ این پرسشی است که محسن برهانی، ابوالقاسم فنائی و محمدامیر قدوسی در این ویدئو به آن پاسخ داده‌اند. محسن برهانی معتقد است که قانون‌گذاری بدون توجه به بافتار فرهنگی و اعتقادی هر جامعه پروژه‌ای نافرجام است. وی تحقق دولت بی‌طرف را امری ناشدنی می‌داند؛ چرا که هر نوع تقنین در هر جامعه‌، متأثر از بافتار آن جامعه است. تقنین در ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست و از این‌رو در حکومت مطلوب می‌بایست در جایی در میانه شرع‌گرایان و عقل‌گرایان به نقطه تعادل رسید. این نقطه تعادل، همانجایی است که در آن گرچه هیچ‌یک از طرفین به همه مطلوبهای خود نخواهند رسید، بیشترین مطلوب‌های ممکن الوقوع هر یک از آنها برآورده خواهد شد. اینجاست که از نظر وی، باید به ظرفیت‌های فقه در برآوردن دغدغه‌های حقوق بشری و تامین رضایت مردم، نگاهی دوباره انداخت و نمی‌توان فقه را از حیات اجتماعی حذف کرد. ابوالقاسم فنائی معتقد است که شیوه‌های کنونی استنباط فقهی در جهان اسلام، خلاف سیره عقلاست. از نظر او استنباط حکم فقهی آنگاه از شیوه درستی پیروی کرده‌است که محصول توزین ظنون نقلی و عقلی بوده‌باشد. از نظر او اگر احکام فقهی، به ویژه احکام اجتماعی و سیاسی آن، با توجه به زمان و مکان و با توجه به داده های علوم انسانی و تجربی مدرن، استنباط شوند، می‌توانند شرعی بودن دولت بی‌طرف را تایید کنند. به باور ابوالقاسم فنائی، راهکار نهایی حل مشکلات جامعه ایران، تن دادن به دین در چارچوب اخلاق و به بیان دیگر فقه اخلاقی است. محمدامیر قدوسی معتقد است که قوانین مُجری در جامعه سیاسی، می بایست محصول عقل عمومی، و در چارچوب حقوق بشر, ...ادامه مطلب

صدانت گفتگوی دیدارنیوز با محسن برهانی؛ یادگیری، آگاهی‌رسانی و مطالبه‌ی حقوق مردم دکتر محسن برهانی، نامی آشنا و پرآوازه برای جامعه و مخاطبان در فضای مجازی است؛ او در حوادث سال ۱۴۰۱ یکی از منتقدان جدی برخورد حاکمیت با مردم بود؛ او مهمان دیدارنیوز در یکی از آخرین روز‌های تیرماه بود. دیدارنیوزـ نسرین نیکنام: آشنایی با قانون و مطالبه حق یکی از محور‌های مهم و کلیدی گفتگو با دکتر محسن برهانی بود؛ او معتقد است اگر مردم تلاش کنند و آشنایی بیشتری با آنچه حق آن‌ها است داشته باشند در بسیاری از مواقع می‌توانند از بحران عبور کنند یعنی باید مطالبه گری را اولویت قرار دهند. . . مشاهده فیلم قسمت اول این گفتگو در یوتیوب مشاهده فیلم قسمت دوم این گفتگو در یوتیوب . . آقای دکتر، چه شد که محسن برهانی سال گذشته صحبت‌ها و مطالبی که در توئیتر و جا‌های مختلف گفت آنقدر جلب توجه کرد و مردم نسبت به صحبت‌های او واکنش نشان دادند؛ فکر می‌کنید حرف‌هایی که شما آن موقع گفتید و همچنان ادامه دارد همان چیزی بوده که مردم می‌خواستند و به همین دلیل شنیده شد؟‌ نمی‌توانم بگویم به دلیل این که حرف‌های آن‌ها را من گفتم این مطلب تحقق پیدا کرد، شاید یکی از علت‌های اصلی اش این بود که در یک اتفاق اجتماعی حقوق و قانون از آن حالت ویترینی خود خارج شد و با زندگی عادی مردم ارتباط پیدا کرد و مردم دیدند که بر اساس همین قوانینی که قابل فهم است دارای حقوق هستند و می‌توانند مطالبه گری کنند و می‌توانند حاکمیت را نقد کنند و می‌توانند بفهمند که حقوق دارند یا ندارند و به نحوی این اتفاق اجتماعی و عرایضی که من و دیگر اساتید بیان کردند کاری کرد که گویا حقوق و قانون وارد زندگی مردم شد و از آن حالت بسیار تخصصی که در دانشکده‌های حقوق و جلسات تخ, ...ادامه مطلب

صدانت نشست «معمای قانون در نظام حقوقی ایران» با حضور محسن برهانی معمای قانون در نظام حقوقی ایران با حضور محسن برهانی (دکترای حقوق جزا و جرم‌شناسی؛ عضو هیأت علمی دانشگاه تهران – دانش‌آموخته حوزه علمیه قم – وکیل دادگستری؛ عضو کانون وکلای دادگستری مرکز) موسسه پژوهشی فرهنگی فهیم | ۱۲ بهمن ۱۴۰۱ فیلم چکیده این نشست در یوتیوب فیلم کامل این نشست در یوتیوب | آپارات شنیدن صوت کامل این نشست در کست‌باکس | انکر | اسپاتیفای | گوگل پادکست دانلود فایل صوتی کامل این نشست اگر یک جریان تاریخی را از صد و چهل سال پیش نگاه کنیم از مرحله قبل از مشروطه در ایران و بسترهایی که مشروطه را در ایران شکل داد می‌بینیم که یک مسئله اساسی در میان اندیشمندان وجود دارد و آن مسئله قانون است. وقتی ما رساله یک کلمه مستشارالدوله -که قبل از مشروطه نوشته شده است- را می‌خوانیم می بینیم انگار مسائلی که مستشارالدوله قبل از مشروطه داشته با مسائلی که اکنون ما با آن درگیر هستیم، ظاهراً یکسان است. وقتی شما رساله یک کلمه را می‌خوانید گویی برای ایران امروز نوشته شده است و انگار هنوز مسئله قانون در ایران حل نشده است. تمام بحث‌هایی که شما راجع به این قضیه دارید که نحوه توسعه در ایران چطور باشد و یا نحوهٔ تعامل با قدرت، مسئله روابط خارجی، رابطه با شهروندان چگونه باشد، همه این‌ها باهم جمع می‌شود و در یک نقطه به «قانون» بدل می‌شود. که چگونه ما قانون داشته باشیم. بر اساس چه معیاری قانون بنویسیم و چگونه قانون را اجرا کنیم. پس ما در اینجا دو مسئله و سؤال داریم. چه قانونی داشته باشیم؟ چگونه قانون بنویسیم؟ با توجه به چه بسترهایی قانون بنویسیم؟ و از طرف دیگر قانونی که داریم را به چه صورتی اجرا کنیم؟ ما در وضع و جعل مسئله‌داری, ...ادامه مطلب