تاریخ وطن

بنا بر آمار و گزارش سازمان‌های بین‌المللی سال‌ها است که پیشرفت دموکراسی متوقف شده و افول و پسرفت آن در جهان سرعت گرفته است. در این مقاله به شیوه تبیینی به دنبال پاسخگویی این سوال بودیم که افول دموکراسی در جهان به چه دلایلی صورت گرفته است؟ بنا بر نتایح تحقیق می‌توان گفت، تغییر نگرش شهروندان درباره دموکراسی، بی‌اعتمادی به مقامات انتخابی، سوءاستفاده از قدرت، موفقیت الگوهای اقتدارگرایانه حکمرانی، جهانی‌شدن، نئولیبرالیسم و نابرابری فزاینده، اینترنت و فضای مجازی موجب تضعیف و افول دموکراسی شده است. افزون بر عقب‌گرد دموکراسی در کشورهای در حال‌توسعه، مشکلات کشورهای پیشرفته مانند افزایش هزینه‌ها، ناامیدی از بهبود شرایط زندگی و قطبی‌شدن جامعه موجب افزایش پوپولیسم و قدرت‌یابی راستگرایان افراطی شده است. دموکراسی در مقطعی و شرایطی محبوب شد که تمدن غربی در اوج قدرت بود و اکثریت مردم آن را بهترین شیوه حکمرانی می‌دانستند. افزایش قدرت و موفقیت کشورهای غیردموکراتیک مانند چین، همزمان با بحران، نارضایتی و تبعیض در جوامع دموکراتیک موفقیت الگوهای غیردموکراتیک حکمرانی و ناکارآمدی دموکراسی را نشان می‌دهد. در شرایطی که دموکراسی حتی در غرب در حال افول است، کشورهای درحال‌توسعه بیش از پیش به مدل‌های اقتدارگرایانه حکمرانی رو خواهند آورد. در صورت تداوم این شرایط و انجام نشدن اصلاحات زیربنایی در جوامع و نظام‌های دموکراتیک افول آن مداوم و فزاینده خواهد بود., ...ادامه مطلب

صدانت سخنرانی رضا یعقوبی با عنوان«جهان‌بینی فلاسفه‌ی پیش‌سقراطی و میراث آن» جهان‌بینی فلاسفه‌ی پیش‌سقراطی و میراث آن رضا یعقوبی فلاسفه‌ی پیش‌سقراطی اهمیت ویژه‌ای در تاریخ اندیشه دارند. اندیشه آزاد بشر و تفکر عقلانی مستقل نخستین بار در افکار این فلاسفه تجلی یافت و سنگ‌بنای هزاره‌های پرشکوه فکری آینده در این دوره نهاده شد. میراث فلاسفه‌ پیش‌سقراطی تنها فلسفه نیست بلکه علم و پیجویی دانش به صورت مدون و جستجوی دانایی برای دانایی در این دوره شکل گرفت. به تعبیری می‌توان گفت «می‌دانم که هیچ نمی‌دانم» سقراط، شعاری برای پیجویی بی‌پایان دانش بود و اعلام اینکه فلاسفه پیش‌سقراطی راهی را آغاز کرده‌اند که پایانی برای آن متصور نیست و توهم دانایی سدی در برابر بیشتر شدن دانایی خواهد شد. با اینکه در اندیشه پیش‌سقراطی هنوز تمایز دقیق و صریحی بین علم و فلسفه و اسطوره پدید نیامده اما خطوط کلی رشته‌هایی که در دوره‌های بعد راه جداگانه خود را در پیش گرفتند، مشخص شد. آن‌ها همچنین الهام‌بخش ارسطو در تمایز گذاشتن بین علل چهارگانه بودند. نقد ارسطو بر آنان، بیش از ارسطو مدیون خود آنان بود. هر یک از آن‌ها علتی را برجسته کردند که ارسطو توانست بعدا با یک دسته‌بندی چهارگانه، نظام علت و معلول خود را سامان دهد. فلاسفه بزرگی هم از جمله هیوم، هگل و.. تحت تاثیر اندیشه‌های آنان قرار گرفتند که در زمره میراث فلاسفه پیش‌سقراطی نقل می‌شود. آنچه در این جلسه (که به همت انجمن علمی دانشجویان فلسفه دانشگاه تبریز برگزار شده) خواهید شنید مروری بر جهان‌بینی برخی از این فلاسفه و نیز میراث فکری و علمی آن‌ها برای سده‌ها و هزاره‌های بعدی است. . . ۲۳دی ماه ۱۴۰۰ انجمن فلسفه دانشگاه تبریز شنیدن در انکر | اسپاتیفای | گوگل‌پادکست | ک, ...ادامه مطلب

صدانت معنویت در جهان بی‌معنا؛ مصاحبه با بیژن عبدالکریمی معنویت در جهان بی‌معنا مصاحبه امیر تاکی با دکتر بیژن عبدالکریمی؛ تابستان ۱۳۹۸ امیر تاکی- انسان همواره به دنبال پاسخ به چرایی‌های زندگی خود است. خواه این چرایی‌ها اساسی و ساختاری باشند و خواه جزئی و کم‌رنگ. چرایی «بودن» شاید اساسی ترینِ این چرایی‌هاست و با پاسخ به این پرسش، «چه شدن» که همان هدف و غایت است، معنا می‌یابد. هدف، انگیزه و غایت حرکت انسان وابسته به دانستن و پی بردن به پاسخ‌هایی است که برایش قانع کننده باشد. علاوه بر ایجاد هدف زندگی، این پاسخ اساسی، ارزش‌های هر انسانی را تشکیل خواهد داد. در پرتو این ارزش‌ها، چگونگی زیست او معین می‌شود. بنابراین در پرتو این پاسخ به چرایی بودن، هم سمت و سوی حرکت انسان مشخص شده و هم چگونگی و کیفیت زیست این حرکت هویدا می‌شود. علاوه بر این دو، هویت انسان از منظر وجه اکتسابی آن نیز در گرو معنا یافتن او سامان می‌یابد. در واقع این هویت، همانند ریشه درختی است که تنه آن را که همان حرکت و هدف است، استوار ساخته است. بنابراین سه مقوله هویت، هدف و ارزش، برخاسته از معنای «بودن» خواهد بود. در این صورت معناگرایی در انسان به یک دغدغه اساسی مبدل می‌شود. در مسیر یافتن این معنا، برخی عقل، علم و تجربه را کافی می‌دانند و  بر اساس استدلال‌های آن در پی پاسخ‌دهی به این پرسش‌ها هستند. برخی هم این ابزارهای ظاهری را مکفی نمی‌دانند و برای انسان شئون دیگری را که باطنی و روحانی است، در نظر می‌گیرند. در طول تاریخ این چالش همراه بشر بوده که «آیا دنیا در حقیقت همان چیزی است که با حواس ظاهری درک می‌کنیم یا دارای ذاتی متفاوت است که در دیده و درک ظاهری ما نمی‌گنجد؟» در صورت پذیرفتن حقیقتی ورای ظاهر این عالم، درک باط, ...ادامه مطلب

صدانت گفتگوی رضا علیجانی با مصطفی ملکیان: سه محک نهایی؛ عقلانیت، اخلاق جهانی و حقوق بشر سه محک نهایی؛ عقلانیت، اخلاق جهانی و حقوق بشر مصطفی ملکیان پژوهشگر فلسفه منبع: کتاب «آینده اسلام در ایران» / سه محک نهایی؛ عقلانیت، اخلاق جهانی و حقوق بشر چند نوع اسلام در ایران و جهان اسلام معاصر می بینید؟ آیا در اسلام های مشاهده شده در ایران، عربستان، ترکیه، مالزی، طالبان، القاعده، داعش و … رویکرد مشترکی به آینده سازی و تحول اجتماعی و احیانا پیشرفت می توان دید؟ به گمان من، در جهان اسلام معاصر و از جمله در ایران کنونی، کسانی که خودآگاهانه و خودخواسته به اسلام روی آورده اند، به سه گروه اسلام گرایان بنیادگرا، اسلام گرایان سنت گرا، و اسلام گرایان تجددگرا تقسیم می شوند. من در مقاله ی سخنی در چندوچون اسلام و لیبرالیسم«[۱] به یازده وجه  تفاوت هریک از این سه نوع اسلام گرایی با دو نوع دیگر اشاره کرده ام. اما اکثریت عظیم مسلمانان، خودآگاهانه و خودخواسته به اسلام روی نیاورده اند؛ بلکه مانند اکثریت عظیم پیروان سایر ادیان و مذاهب در طول تاریخ، دین خود را از نیاکانشان به ارث برده اند و منفعلانه و بدون تأمل و تحقیق دریافت کرده اند. این اکثریت عظیم را میتوان معتقد به اسلام سنتی (که با اسلام گرایی سنت گرایانه فرق فارق دارد) دانست. اسلام سنتی، مؤلفه های هریک از آن سه نوع اسلام گرایی را در خود دارد و طبعا دستخوش ناسازگاری های درونی بسیاری است. در اسلام های مشاهده شده در سرتاسر جهان، رویکرد مشترکی به آینده سازی، تحول اجتماعی و پیشرفت نمی بینیم. همه از اوضاع واحوال کنونی جهان اسلام ناراضی اند؛ همه نسبت به فرهنگ و تمدن متجدد غربی احساس حقارت و خودکمتربینی دارند (هرچند اسلامگرایان بنیادگرا، و تا حدی کمت, ...ادامه مطلب

صدانت مقاله اعظم پویا با عنوان «غیب­‌زدایی از جهان یا صورت زدایی از خدا» غیب­‌زدایی از جهان یا صورت زدایی از خدا نقدِ نقدِ فنایی بر دین‌­شناسی عبدالکریم سروش اعظم پویا (دانشیار دانشگاه تهران، علوم قرآن و حدیث) ابوالقاسم فنایی در مقاله ای با عنوان «الهیات طبیعی شده، متافیزیک سبک و فیزیک سنگین: بررسی و نقد دین شناسی عبدالکریم سروش»[۱] (از این پس الهیات طبیعی شده) به نقد الهیات سروش می­پردازد که بنا به توضیح وی شامل آراء سروش در باب دین ، دین شناسی و دینداری است (الهیات طبیعی شده، ۷). او این الهیات را «الهیات طبیعی شده» می نامد. به نظر او مناسب ترین و دقیق ترین عنوان برای توصیف پروژه سروش « طبیعی کردن الهیات» است.(همان، ۸) اما وصف « طبیعی شده» در «الهیات طبیعی شده» به چه معناست؟ او این وصف را معادل « مادی» و « فیزیکال» به کار برده است.( همان، ۱۷) یعنی سروش در پروژۀ خود درصدد «مادی کردن» الهیات بوده است. البته او می افزاید که می توان از تعبیرهای مشابهی همچون دنیوی کردن، بشری کردن، علمی کردن، انسانی کردن و تاریخی کردن هم برای «طبیعی کردن» استفاده کرد. (همان،۸) اما فنایی می­نویسد « به دلایلی که در این جا مجال طرح آن ها وجود ندارد تعبیر «طبیعی کردن» را ترجیح می دهم » ( همان، ۹) . بنابراین، فنایی دلایل استفاده از مهم ترین اصطلاح به کار رفته در این مقاله را که بار همه نوشته اش بر دوش آن است به خواننده ارائه نمی دهد و آن را مبهم می گذارد. البته در ادامه به تدریج معنای این اصطلاح (نه دلایل ترجیح آن) بر خواننده  بیشتر آشکار می شود و در می­یابد که این اصطلاح در برابر « ماورای طبیعی کردن» و « الهیات ماورای طبیعی شده» قرار می­گیرد. و بالاخره در یک توضیح دیگر فنایی «الهیات طبیعی شده» را الهی, ...ادامه مطلب

بحران محیط‌زیست جهانی در قالب افزایش دمای کره زمین، جنگل‌زدایی و افزایش تولید آلوده‌کننده‌های صنعتی در سه دهه اخیر در صدر نشست‌های چندجانبه قدرت‌های درحال‌توسعه و توسعه‌یافته بوده است. به باور بسیاری از محققان و سیاستمداران کاهش دمای زمین به میزان یک و نیم درجه به حفظ تنوع اقلیم جهانی کمک می‌کند. اقدام هماهنگ در چارچوب پذیرش تعهدات چندجانبه در قالب پذیرفتن سهم در کاهش آلوده‌کننده‌های محیط‌زیست مهمترین راه حل قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی در نشست‌های کیوتو 1997، پاریس 2015 و  گلاسکو 2021 بوده است. با توجه افزایش میانگین دمای کره زمین و شکست نسبی تعهدات قدرت‌های صنعتی در فاصله گیری از انتشار آلاینده‌های شیمیایی این سوال مورد بررسی قرار گرفته است که چالش‌های ساختاری پیش روی دولت‌ها جهت مهار بحران‌های زیست‌محیطی جهانی چیست که منجر به عدم موفقیت آنها در دستیابی به اهداف زیست‌محیطی از جمله کاهش انتشار آلاینده‌ها بوده است؟ در پاسخ به سوال پژوهش و با استفاده از روش توصیفی- تبیینی این فرضیه مطرح شده که مهمترین دلایل ساختاری عدم اجرای توافقات چندجانبه زیست‌محیطی شکاف ادراکی در حوزه‌های علمی و سیاسی، ضعف در اجرای برنامه‌های زیست‌محیطی ملی و انسداد و انحصار در منابع مالی و فناورانه توسط قدرت‌های بزرگ می‌باشد.  , ...ادامه مطلب

در قلمرو دانش سیاسی یکی از سرفصل‎های مهم بحث قدرت سیاسی است. در این قلمرو مسائل مختلفی نظیر  مبانی، منابع، کارکرد و اهدافِ قدرت سیاسی مورد واکاوی قرار می‌گیرد. پاسخ به این مسئله نیازمند تبیین بنیادی‌ترین بحث، یعنی منشا قدرت سیاسی است. در این پژوهش به منظور حل این مسئله، این پرسش در کانون بررسی قرار می گیرد که بازخوانی مفاهیم مرتبط با قدرت سیاسی، چگونه می تواند ما را به کشف منشاء قدرت سیاسی از منظر قران رهنمون شود؟ به نظر می‌رسد خوانش معناشناسانه از مفاهیم مرتبط با قدرت سیاسی نظیر خالقیت، مالکیت، ولایت و هدایت می‌تواند در ارتباط با جهان بینی توحیدی، منشاء قدرت سیاسی را نمایان سازد. برآیند این واکاوی ـ برخلاف دیدگاه رایج در جهان امروز که منشاء قدرت را توافق و قرارداد اجتماعی می پندارد ـ منشا قدرت سیاسی را امری ناشی از اراده الهی می‎داند. به منظور تبیین این فرضیه تلاش می‌شود صورتبندی مفهوم قدرت سیاسی از منظر قرآن تبیین شده و نوع ارتباط بین مهمترین شاخص‌های دخیل در یک شبکه معنایی منسجم تحلیل شود. این امر نیازمند شناسایی مفاهیم کلیدی مرتبط با قدرت سیاسی و کشف میدان معنایی آن از طریق تحلیل محتوا می‌باشد. این بررسی نشان می‌دهد که فی‌مابین سیاست و دین پیوند نزدیکی برقرار است و مفهوم قدرت در شیوه‌ی تفکر قرآنی با توجه به جایگاه انسان در جهان و رابطه‌ی انسان و خدا معنا می‌یابد. ترسیم این نوع رابطه به منابع، کارکرد و اهداف قدرت معنا می‌بخشد. , ...ادامه مطلب

دکتر حمید احمدی (استاد دانشگاه تهران): سالهاست که جریان‌های قوم‌گرا و کشورها و رسانه‌های بیگانه پشتیبان آنها روز جهانی زبان مادری در ٢١ فوریه (دوم اسفند) را تفسیر به رای کرده و با مصادره آن، به عنوان روز زبانهای محلی و قومی، کارزار شریرانه‌ای علیه زبان فارسی، زبان ملی و مادری، همه ایرانیان به راه ا, ...ادامه مطلب

چگونه رابطه‌مان را با جهان از نو برقرار کنیم؟ مژگان خلیلی[۱]   قسمت اول: درآمدی بر«فلسفه»‌ و «شکل زندگی»ِ ایرانیِ معاصر ۱- مقدمه:  ما به‌خصوص از اول قرن‌بیستم‌ به فلسفه‌ای‌ مستقل‌ ک, ...ادامه مطلب

دومنیکو اینجنتیو * زبان فارسی قدیمی‌ترین زبان‌ رایج در جهان است و قدمت آن البته از تمامی زبان‌های دنیا بیشتر است. * ایرانیان نخستین مردمانی بودند که به تعبیر هگل توانستند مفهوم دولت ـ ملت را پ, ...ادامه مطلب

انجو شیرازی، میرجمال‌الدین حسین (۱۳۵۱)؛ فرهنگِ جهانگیری؛ ویراسته‌ی رحیم عفیفی؛ دانشگاهِ مشهد. پارسی‌انجمن: دانشمندان و فرهنگ‌نویسانِ گذشته، فرهنگِ جهانگیری را از بهترین و بَوَنده‌ترین(جامع‌ترین) , ...ادامه مطلب

راهپیمایی اربعین باطل السّحر فرهنگ اسلام آمریکایی و تجلی‌گاه ارزش‌ های نورانی قرآن و اسلام ناب محمدی (ص) و مکتب اهل بیت علیهم السلام است.امام حسین علیه السلام وارث همه انبیاء و اولیاء و مصلحان تاریخ بشر است.امروز تولید محتوا برای جنبش های الهی و,مستضعفین ...ادامه مطلب