تاریخ وطن

صدانت علیرضا علوی تبار، روشنفکری و دین شناسی در تاریخ معاصر علیرضا علوی تبار در بخشی از یک مقاله که در شماره ۳۴ مجله کیان منتشر شده است، نوشت: از دیدگاه و موضع اجتماعی – سیاسی، روشنفکران مذهبی در عین حفظ استقلال و هویت خاص خویش کاملاً تحت تأثیر سرمشق غالب در هر دوره بوده اند. در واقع در هر دوره از زمان مواضع روشنفکران ایرانی از سر مشقی تأثیر می پذیرفته است و همین سرمشق، شباهت میان کارکرد اجتماعی روشنفکران مذهبی و غیرمذهبی را نشان می داده است. از نظر سرمشق غالب، می توان سه دوره را تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران از یکدیگر متمایز ساخت. هر دوره را در قالب یک جدول نشان می دهیم. دین شناسی دوره اول: این دوره مقارن با روشنفکری دوره مشروطه است و شاخص ترین چهره آن سید جمال الدین اسدآبادی است. پرسش هایی که در این دوره در مقابل دین قرار می گیرند چندان عمیق نبوده و از تنوع زیادی برخوردار نیستند؛ از این رو، پاسخ هایی که از جانب روشنفکران مذهبی برای آنها تدارک می شود نیز چندان متنوع نیست. اصلی ترین ویژگی های دین شناسی روشنفکران را در این دوره می توان به صورت زیر خلاصه کرد: ۱. بازگشت به سنت صدر اسلام و پاک کردن اسلام از خرافات ۲. محکوم کردن سنت پرستی کورکورانه و تقلید صرف ۳. طرفداری از وحدت مسلمانان و مبارزه با ملیت گرایی های افراطی محلی و منطقه ای ۴. مبارزه با استبداد و پذیرش اصول فلسفه سیاسی جدید معطوف به حاکمیت مردم ۵. پذیرش علم و فن جدید و اعتقاد به عدم مغایرت دین با آنها دین شناسی دوره دوم: با شکستن فضای فرهنگی – سیاسی دوره رضاخان محیطی امیدوار و پرنشاط در عرصه فکری و اجتماعی ایران پدید آمد و منجر به تولید اندیشه ها و حرکت های اجتماعی متعدد گشت؛ تفسیر روشنفکران از دین نیز، طی این, ...ادامه مطلب

صدانت درس‌گفتگوهای مدرسه آزادفکری با موضوع زن مناظرات مدرسه آزادفکری با موضوع «زن» با حضور ۱۹ چهره برجسته ایرانی از سراسر جهان در دانشگاه شریف – آیا دین منجر به تبعیض جنسیتی می‌شود؟ – آیا بی‌حجابی بی‌عفتی است؟ + بخش ویژه بحران جنسی لینک ثبت‌نام آنلاین و آفلاین در این جلسات در انتهای صفحه درس‌گفتگوهای مدرسه آزادفکری با موضوع زن در این درس-گفتگو چه می‌گذرد؟ این دوره شامل ۳۵ جلسه ارائه و ۷ جلسه مناظره در باب ابعاد مختلف مسئله زن می‌باشد. بخش ۱: مسئله حجاب ۱-۱: آیا ارتباطی میان حجاب دینی و عفت اخلاقی وجود دارد؟ (آفلاین-ویدئو) در یک سو دکتر سروش دباغ مدعی است که مقوله پوشش اسلامی و حدود خاص آن واجد هیچ‌گونه ضرورت اخلاقی‌ نبوده و بنابراین نمی‌توان افرادی را که بدین حدود ملتزم نیستند از بعد صفات اخلاقی مانند عفت دارای ضعف دانست. از سوی دیگر حجت‌الاسلام حسین سوزنچی معتقد است که برای اخلاقی دانستن یک حکم مانند حجاب نیازی نیست که این حکم ذیل یک مقوله خاص اخلاقی مانند عفت قرار گیرد، بلکه به همان دلیلی که تبعیت از کلیت دین را اخلاقا موجه می‌دانیم، این نکته درباره تک تک آموزه‌های دینی نیز صادق است. این درس-گفتگو شامل دو جلسه ارائه دیدگاه اساتید برای آشنایی هر چه بهتر با نظرات آن‌ها و نیز یک جلسه گفتگو جهت تعیین نقاط ضعف و قوت اندیشه ایشان می‌باشد. ۱-۲: آیا الزام قانونی حجاب دینی مجاز است؟ (آفلاین-ویدئو + جلسه پرسش‌ و پاسخ) در بخش قبل، دینی بودن حکم حجاب بررسی می‌شود و اینک فارغ از دینی بودن این حکم به وجه قانونی آن می‌پردازیم. حجت الاسلام حسین سوزنچی از قانون حجاب دفاع می‌کند و می‌گوید: «اسلامی بودن یک نظام و حکومت، معنایی جز این نمی‌تواند داشته باشد که آن حکومت درصدد پیاده کر, ...ادامه مطلب

هانری کربن در تداوم پروژه فکری خود که از جمله با الهام از مارتین هایدگر آغاز کرده بود، به حکمت و فلسفه اسلام مخصوصاً تشیع در ایران توجه نموده و در این مسیر افزون بر پی­گیری دغدغه­های هستی­شناسانه خویش، در احیاء و شناساندن منابع مربوطه و تفسیر و تأویل آنها همت بسیاری به خرج داد. تمرکز کربن بر وجوه رمزگونه و تأویل باطنی معارف اشراقی، سبب برجستگی وجوه معنوی خاصی از جمله عالم مثال و فراتاریخیت در اندیشه وی گردید. در عین حال کربن با ردّ هرگونه وابستگی آموزه­های حکمی و عرفانی با امور اجتماعی و سیاسی، عملاً موضعی سلبی و حتی انکاری درباره سیاست اتخاذ می­کند. اهتمام وی نه تنها بر وجوه غیر سیاسی است، بلکه در موارد متعددی به نادیده گرفتن همبستگی­های سیاسی ناگزیر در این سنت فکری که در تاریخ نمودار گردیده، می­پردازد و لذا سیاست در منظومه وی موقعیتی تبعی، فرعی و حاشیه­ای می­یابد به گونه­ای که ضرورت و تطابقی بین موفقیت سیاسی و شکوفایی مضامین و مفاهیم معنوی قائل نیست. در کل کربن به­رغم توجه به رویکرد پدیدارشناسی، در عمل از به رسمیت شناختن بخشی از آموزه­های ایرانی و شیعی آن گونه که در امور اجتماعی و سیاسی پدیدار گردیده است، اجتناب می­ورزد. , ...ادامه مطلب

محسن آزموده | روشنفکری دینی یا نواندیشی دینی یا دین‌اندیشی متجدد، با همه اختلافاتی که می‌توان میان این سه عنوان قائل شد، یکی از مهم‌ترین و اثرگذارترین جریان‌های فکری در ایران معاصر است. این ج, ...ادامه مطلب