کاخ سعد آباد
رضا خان شد از این حرکت پشیمان
به سعد آباد رفت از شهر تهران (میرزاده عشقی)
نخستین بنایی که در این دوره در آن ساخته شد؛ کاخ سبز یا اقامتگاه رضا شاه بود.
مجموعه کاخ های سعدآباد عبارتند از: کاخ احمد شاهی، کاخ شهوند (کاخ موزه سبز فعلی)، کاخ سفید (کاخ موزه ملت)، کاخ اختصاصی (موزه تاریخ طبیعی سابق که در حال حاضر در اختیار نهاد ریاست جمهوری است)، دفتر وزیر دربار شاهنشاهی یا کاخ سیاه (موزه هنرهای زیبا)، کاخ شمس پهلوی (موزه مردم شناسی)، کاخ اشرف پهلوی (موزه ظروف سابق)، کاخ ملکه مادر (ساختمان جمهور)، کاخ احمدرضا (در اختیار نهاد ریاست جمهوری)، کاخ بهمن پهلوی پسر غلامرضا (مرکز آموزش)، کاخ شهرام پسر اشرف پهلوی (موزه نظامی)، کاخ فریده دیبا (در اختیار نهاد ریاست جمهوری)، ساختمان محل سکونت عصمت دولتشاهی همسر رضاشاه پهلوی (موزه فرشچیان) کاخ های قدیم و جدید رضا پهلوی (موزه بهزاد و دفینه)، کاخ فرحناز و علیرضا فرزندان محمدرضا شاه (موزه خط و کتابت میرعماد)، کاخ لیلا (موزه آبکار) و دفتر رئیس تشریفات کاخ (موزه آب).
این کاخ در میدان دربند واقع شده و در تمام ایام هفته به غیر از ایام رسمی سوگواری قابل بازدید است.
کاخ سعدآباد از هفت محله در زمان رضاشاه شکل گرفت. جدا از يک عمارت دوره قاجاريه، بقيه عمارتهاى موجود در دوره پهلوى اول ساخته شد. بعد از انقلاب اسلامي، در اين مجموعه به روى مردم باز شد. برخى از عمارتهاى اين مجموعه به شکل کاخ-موزه، همان طور که بود، مانند کاخ ملت (سفيد) و کاخ سبز (شهوند) به نمايش گذاشته شده است و برخى ديگر با توجه به ويژگى بنا، تبديل به موزه شد. موزههاى موجود و فعال در اين مجموعه عبارتند از: موزه پژوهشى مردمشناسي، موزه مينياتور آبکار، موزه هنرهاى زيبا، کاخ-موزه ملت، کاخ-موزه سبز، موزه نظامي، موزه بهزاد، موزه ملى آب، موزه ميرعماد و موزه فرشچيان.
کاخ موزه سبز
اين کاخ به دستور رضاشاه در سالهاى ۱۳۰۴ تا ۱۳۰۸ بنا شد. ساختمان موزه با رعايت اصول معمارى سنتى ايران ساخته شده و از نظر تزيينات داخلى با ساير کاخموزههاى موجود در اين مجموعه تفاوت اساسى دارد. گچبري، تذهيب روى ديوارها، خاتمکارى و ... از ويژگىهاى معمارى اين بنا است. آثار آن دربرگيرندهٔ فرشهاى ايراني، انواع مبلمان، ظروف چيني، لوسترهاى نفيس خارجى و ... است.
موزه خط و کتابت ميرعماد
بناى موزه به دوره پهلوى اول تعلق دارد. اين موزه به ياد يکى از بزرگترين خوشنويسان ايرانى يعنى ميرعماد نامگذارى شده است و مجموعهاى از آثار خوشنويسى ايران از آغاز تا امروز در اين موزه نگهدارى مىشود.
کاخ موزه ملت
اين کاخ از مهمترين کاخهاى مجموعه سعدآباد به شمار مىرود. ساختمان آن در سال ۱۳۱۰ شمسى آغاز و در سال ۱۳۱۸ آماده بهرهبردارى شد. اين کاخ در سه طبقه، داراى ۵۴ تالار و اتاق است. معمارى نماى خارجى آن به سبک معمارى آلمانى و معمارى داخلى آن تلفيقى از معمارى بيزانسي، روسى و ايرانى است. تزيينات و گچبرىهاى به کار رفته در اين کاخ در نوع خود بىنظير است. اين بنا به کاخ سفيد نيز مشهور است.
موزه آبکار
مجموعه آثار مينياتور، تشعير، تذهيب، نقش گره، جلد آلبوم و مجموعه آثار مردمشناسى کلارا آبکار (متولد ۱۲۹۴ هـ.ش) در اين موزه به نمايش گذاشته شده است. کلارا آبکار مينياتوريست اصفهانى و برنده گواهينامه درجه اول مينياتور از وزارت پيشه و هنر، (۱۳۲۰ هـ.ش) بود. وى تابلوهاى خود را به سازمان ميراث فرهنگى کشور اهدا کرده است. اين موزه در سال ۱۳۷۳ هـ.ش گشايش يافت.
موزه هنرهاى زيبا
اين بنا داراى سه طبقه است و قبلاً وزارت دربار بود. بناى مذکور در سال ۱۳۵۹ شمسى به منظور نمايش تابلوهاى نفيس نقاشى (جمعآورى شده از کاخها و نقاط مختلف) به موزه هنرهاى زيبا تبديل شد. آثار اين موزه دربرگيرندهٔ آثار نقاشى هنرمندان ايران و جهان ازت سده شانزدهم ميلادى به بعد است.
موزه پژوهشى مردمشناسى
اين موزه در سال ۱۳۶۳ گشايش يافت و داراى دو طبقه و يک زيرزمين است. اشياى آن شامل وسايل صيد،کشاورزي، دامداري، بافندگى و ... است. در اين کاخ بايگانى (آرشيو)، کتابخانه و کارگاههاى مربوط قرار دارند. اين بنا، قبلاً کاخ شمس پهلوى بود.
موزه نظامى
موزه نظامى ساختمانى است دو طبقه که براى نمايش ادوات جنگى و نظامى مورد استفاده قرار گرفته است. در موزه نظامى پوشاک نظاميان و سلاحها و ادوات و ابزار جنگى از دوره مادها تا به امروز به شيوه علمى طبقهبندى و به نمايش گذاشته شده است. اين بنا قبلاً کاخ شهرام بود.
موزه بهزاد
اين موزه شامل مجموعه ارزشمند از آثار حسين بهزاد است که به لحاظ تکنيک به دو بخش سبک قديم و سبک جديد تقسيم شده است.
موزه ملى آب ايران
موزه ملى آب ايران به منظور حفظ و احيا و معرفى ميراث گذشتگان اين مرز و بوم در صنعت آب، اعم از استحصال و انتقال، توزيع و بهرهبردارى تأسيس شده است.
به سعد آباد رفت از شهر تهران (میرزاده عشقی)
نخستین بنایی که در این دوره در آن ساخته شد؛ کاخ سبز یا اقامتگاه رضا شاه بود.
مجموعه کاخ های سعدآباد عبارتند از: کاخ احمد شاهی، کاخ شهوند (کاخ موزه سبز فعلی)، کاخ سفید (کاخ موزه ملت)، کاخ اختصاصی (موزه تاریخ طبیعی سابق که در حال حاضر در اختیار نهاد ریاست جمهوری است)، دفتر وزیر دربار شاهنشاهی یا کاخ سیاه (موزه هنرهای زیبا)، کاخ شمس پهلوی (موزه مردم شناسی)، کاخ اشرف پهلوی (موزه ظروف سابق)، کاخ ملکه مادر (ساختمان جمهور)، کاخ احمدرضا (در اختیار نهاد ریاست جمهوری)، کاخ بهمن پهلوی پسر غلامرضا (مرکز آموزش)، کاخ شهرام پسر اشرف پهلوی (موزه نظامی)، کاخ فریده دیبا (در اختیار نهاد ریاست جمهوری)، ساختمان محل سکونت عصمت دولتشاهی همسر رضاشاه پهلوی (موزه فرشچیان) کاخ های قدیم و جدید رضا پهلوی (موزه بهزاد و دفینه)، کاخ فرحناز و علیرضا فرزندان محمدرضا شاه (موزه خط و کتابت میرعماد)، کاخ لیلا (موزه آبکار) و دفتر رئیس تشریفات کاخ (موزه آب).
این کاخ در میدان دربند واقع شده و در تمام ایام هفته به غیر از ایام رسمی سوگواری قابل بازدید است.
کاخ سعدآباد از هفت محله در زمان رضاشاه شکل گرفت. جدا از يک عمارت دوره قاجاريه، بقيه عمارتهاى موجود در دوره پهلوى اول ساخته شد. بعد از انقلاب اسلامي، در اين مجموعه به روى مردم باز شد. برخى از عمارتهاى اين مجموعه به شکل کاخ-موزه، همان طور که بود، مانند کاخ ملت (سفيد) و کاخ سبز (شهوند) به نمايش گذاشته شده است و برخى ديگر با توجه به ويژگى بنا، تبديل به موزه شد. موزههاى موجود و فعال در اين مجموعه عبارتند از: موزه پژوهشى مردمشناسي، موزه مينياتور آبکار، موزه هنرهاى زيبا، کاخ-موزه ملت، کاخ-موزه سبز، موزه نظامي، موزه بهزاد، موزه ملى آب، موزه ميرعماد و موزه فرشچيان.
کاخ موزه سبز
اين کاخ به دستور رضاشاه در سالهاى ۱۳۰۴ تا ۱۳۰۸ بنا شد. ساختمان موزه با رعايت اصول معمارى سنتى ايران ساخته شده و از نظر تزيينات داخلى با ساير کاخموزههاى موجود در اين مجموعه تفاوت اساسى دارد. گچبري، تذهيب روى ديوارها، خاتمکارى و ... از ويژگىهاى معمارى اين بنا است. آثار آن دربرگيرندهٔ فرشهاى ايراني، انواع مبلمان، ظروف چيني، لوسترهاى نفيس خارجى و ... است.
موزه خط و کتابت ميرعماد
بناى موزه به دوره پهلوى اول تعلق دارد. اين موزه به ياد يکى از بزرگترين خوشنويسان ايرانى يعنى ميرعماد نامگذارى شده است و مجموعهاى از آثار خوشنويسى ايران از آغاز تا امروز در اين موزه نگهدارى مىشود.
کاخ موزه ملت
اين کاخ از مهمترين کاخهاى مجموعه سعدآباد به شمار مىرود. ساختمان آن در سال ۱۳۱۰ شمسى آغاز و در سال ۱۳۱۸ آماده بهرهبردارى شد. اين کاخ در سه طبقه، داراى ۵۴ تالار و اتاق است. معمارى نماى خارجى آن به سبک معمارى آلمانى و معمارى داخلى آن تلفيقى از معمارى بيزانسي، روسى و ايرانى است. تزيينات و گچبرىهاى به کار رفته در اين کاخ در نوع خود بىنظير است. اين بنا به کاخ سفيد نيز مشهور است.
موزه آبکار
مجموعه آثار مينياتور، تشعير، تذهيب، نقش گره، جلد آلبوم و مجموعه آثار مردمشناسى کلارا آبکار (متولد ۱۲۹۴ هـ.ش) در اين موزه به نمايش گذاشته شده است. کلارا آبکار مينياتوريست اصفهانى و برنده گواهينامه درجه اول مينياتور از وزارت پيشه و هنر، (۱۳۲۰ هـ.ش) بود. وى تابلوهاى خود را به سازمان ميراث فرهنگى کشور اهدا کرده است. اين موزه در سال ۱۳۷۳ هـ.ش گشايش يافت.
موزه هنرهاى زيبا
اين بنا داراى سه طبقه است و قبلاً وزارت دربار بود. بناى مذکور در سال ۱۳۵۹ شمسى به منظور نمايش تابلوهاى نفيس نقاشى (جمعآورى شده از کاخها و نقاط مختلف) به موزه هنرهاى زيبا تبديل شد. آثار اين موزه دربرگيرندهٔ آثار نقاشى هنرمندان ايران و جهان ازت سده شانزدهم ميلادى به بعد است.
موزه پژوهشى مردمشناسى
اين موزه در سال ۱۳۶۳ گشايش يافت و داراى دو طبقه و يک زيرزمين است. اشياى آن شامل وسايل صيد،کشاورزي، دامداري، بافندگى و ... است. در اين کاخ بايگانى (آرشيو)، کتابخانه و کارگاههاى مربوط قرار دارند. اين بنا، قبلاً کاخ شمس پهلوى بود.
موزه نظامى
موزه نظامى ساختمانى است دو طبقه که براى نمايش ادوات جنگى و نظامى مورد استفاده قرار گرفته است. در موزه نظامى پوشاک نظاميان و سلاحها و ادوات و ابزار جنگى از دوره مادها تا به امروز به شيوه علمى طبقهبندى و به نمايش گذاشته شده است. اين بنا قبلاً کاخ شهرام بود.
موزه بهزاد
اين موزه شامل مجموعه ارزشمند از آثار حسين بهزاد است که به لحاظ تکنيک به دو بخش سبک قديم و سبک جديد تقسيم شده است.
موزه ملى آب ايران
موزه ملى آب ايران به منظور حفظ و احيا و معرفى ميراث گذشتگان اين مرز و بوم در صنعت آب، اعم از استحصال و انتقال، توزيع و بهرهبردارى تأسيس شده است.