تاریخ وطن

صدانت «اخلاق‌باوری» و «قیّم‌سالاری»: امکان یا امتناع تحدید آزادی‌های فردی؟ «اخلاق‌باوری» و «قیّم‌سالاری»: امکان یا امتناع تحدید آزادی‌های فردی؟ سید محمد حسینی [۱] محمد یوسف‌زاده [۲] حسین دباغ [۳] چکیده «قیّم‌سالاری اخلاقی» به چه معناست و چه تقریرهایی از آن می‌توان داشت؟ «قیّم‌سالاری» چه ربط و نسبتی با «اخلاق‌باوری» دارد و وجوه افتراق و اشتراکش با آن چیست؟ در «قیّم‌سالاری»، دست‌کم در نسخۀ کلاسیک آن، تلاش بر این است که از اضرار شخص به خود جلوگیری شود نه لزوماً اضرار وی به دیگران. اما در «اخلاق‌باوری» تلاش بر این است که از ارتکاب اَعمال «اخلاق‌گریز/ غیراخلاقی» که جامعه آن را ناپسند تلقی می‌کند جلوگیری شود و، دست‌کم مطابق برخی از قرائت‌ها، حتی باید چنین اَعمالی را جرم‌انگاری کرد. روشن است که در هر دو تلقی، «آزادیِ» افراد مآلاً دستخوش تغییر و تحدید خواهد شد. اما پرسش این است که کدام‌یک از این دو نگاه، موجه و معقول است تا دولت‌ها و/ یا حکومت‌ها آن را در سیاست‌گذاری‌ها و قانون‌گذاری‌هایشان به‌کار گیرند؟ ما در این مقاله استدلال خواهیم کرد که «اخلاق‌باوری» ناموجه است و به‌کاربستن آن برای تحدید «آزادیِ» شهروندان نامعقول. برای نشان‌دادن این امر، در وهلۀ نخست ایدۀ «قیّم‌سالاری» را شرح و تبیین می‌کنیم و انواع «قیّم‌سالاری» را بر می‌شمریم، سپس به «اخلاق‌باوری» می‌پردازیم و نقد آن را در دستور کار قرار خواهیم داد. در پایان استدلال خواهیم کرد که «اخلاق‌باوری» بر بنیان استواری قائم نشده است. . . منتشر شده در نشریه تأملات فلسفی دوره ۱۳، شماره ۳۰، صفحه ۳۳۵-۳۷۶، شهریور۱۴۰۲ دریافت فایل PDF این مقاله . . کلیدواژه‌ها: قیّم‌سالاری، اخلاق‌باوری، الزام قانونی اخلاق، اخلاقیات، اخلاق‌باوری قانونی، اخلا, ...ادامه مطلب

صدانت نشست «جنبش زنان در ایران: نگاهی به اعتراضات کنونی» با حضور فاطمه صادقی و نفیسه آزاد نشست «جنبش زنان در ایران: نگاهی به اعتراضات کنونی» با حضور فاطمه صادقی و نفیسه آزاد دوشنبه اول بهمن ۱۴۰۱ نشست «جنبش زنان در ایران با نگاهی به اعتراضات کنونی» به همت موسسه مردم‌نهاد «رحمان» -که در حوزه بهبود آسیب‌های اجتماعی فعالیت می‌کند- با حضور فاطمه صادقی، پژوهشگر و فعال حقوق زنان و نفیسه آزاد، جامعه‌شناس برگزار شد. این دو پژوهشگر ضمن اشاره به کنشگری اجتماعی همواره زنان در طول تاریخ ایران، علل اعتراضات و خشم زنان را ریشه‌یابی کردند. فیلم این نشست را می‌توانید در یوتیوب یا آپارات ببینید. گزارشی که از نشست در ادامه می‌آید در شماره ۲۵۱۴ روزنامه پیام ما منتشر شده است. چرا زنان ایرانی اعتراض می‌کنند؟ چه چیزی برای اعتراض وجود دارد؟ زنان که در ایران درس می‌خوانند و اجازه تحصیل تا مدارج بالا را دارند، آنها که کار می‌کنند و فعالیت اقتصادی خود را در جامعه ادامه می‌دهند، زنان ایران که نه درگیرودار شرایط طالبانی کشور همسایه هستند و نه از حق حضور در عرصه عمومی منع شده‌اند، پس حرف حساب آنها چیست؟ سهمیه‌بندی جنسیتی رشته‌های دانشگاهی «نفیسه آزاد»، جامعه‌شناس در نشست «جنبش زنان در ایران با نگاه به اعتراضات کنونی» علت خشم و اعتراض زنان ایرانی را چنین توصیف می‌کند: «زنان ایرانی همواره در حال مقاومت پیچیده و چند لایه در برابر نوعی قدرت هستند اما این مقاومت چه ریشه‌ای دارد؟ تحصیل پس از انقلاب راهی که برای زنان از هر گروهی باز است و آنها به تمامی از آن استقبال می‌کنند تا نیمه دهه ۷۰ به میزان بالایی تا حدود نیمی از جمعیت دانشگاه‌ها را تشکیل می‌داند. این حضور گسترده وقتی در دهه ۸۰ به حدی می‌رسد که نسبت زنان, ...ادامه مطلب

صدانت نوشتار فرهاد شفتی با عنوان «سه واژه‌ی کلیدی برای بازبینی فهم دینی: زن، زندگی، آزادی» سه واژه‌ی کلیدی برای بازبینی فهم دینی: زن، زندگی، آزادی فرهاد شفتی | ماهنامه‌ی کوچه، سال ۷، شماره ۴۴ نخستین بار که شعارِ “زن، زندگی، آزادی” را شنیدم، اگرچه می‌دانستم که خاستگاه این شعار به مراتب فراتر از بحث‌های دینی است، پیوند نزدیکی بین این سه واژه و بحث‌های معاصر در بازبینی فهم دینی یافتم. آنگونه که می‌بینم هر یک از این سه واژه، در کنار چندین پیام و دغدغه‌ی درخور توجه که با خود دارند، به یکی از جنبه‌های گران‌مایه‌ی فهم دینی نیز مربوط می‌شوند. در واقع این سه واژه را نماینده‌ی برخی از مهم‌ترین مباحث دین‌شناسی در این روزگار می‌بینم. در بسیاری از مباحث علمی،  تعدادی از کلیدواژه‌ها آنچنان نقش پررنگی در فرآیند تحلیل می‌یابند که رفته‌رقته به مدخل آن مباحث تبدیل می‌شوند. واژه‌ای که به عنوان مدخل یک بحث آرام‌آرام جای خود را باز می‌کند نقش موثری در انسجام آن بحث و تبیین اهمیت آن، و نیز در یافتن مسیرهای تحلیلی مناسب برای پرداختن به آن بحث دارد. در این نوشتار سعی من بر این است که پیوند این سه واژه را با مباحث امروزینِ آوردگاهِ فهم دینی به اختصار بیان کنم. به این شکل می‌کوشم که اندیشمندان و دانشمندان عرصه‌ی دین را به استفاده از این واژه‌ها و معنی و مفهوم آنها به عنوان مدخل‌هایی برای بازاندیشی فهم دینی فرابخوانم. در اینجا بنا ندارم که نظر خود را درباره‌ی موضوعات مطرح شده بیان کنم. این نوشتار تنها به منزله‌ی طرح مسأله است و بنای پاسخ‌گویی ندارد. از همین روی، در این نوشتار تنها به بیان کلّی عناوین مورد نظر بسنده می‌کنم و وارد مباحث جزیی و فنّیِ این عناوین نخواهم شد. نکته‌ی دیگر اینکه در , ...ادامه مطلب

صدانت درس‌گفتگوهای مدرسه آزادفکری با موضوع زن مناظرات مدرسه آزادفکری با موضوع «زن» با حضور ۱۹ چهره برجسته ایرانی از سراسر جهان در دانشگاه شریف – آیا دین منجر به تبعیض جنسیتی می‌شود؟ – آیا بی‌حجابی بی‌عفتی است؟ + بخش ویژه بحران جنسی لینک ثبت‌نام آنلاین و آفلاین در این جلسات در انتهای صفحه درس‌گفتگوهای مدرسه آزادفکری با موضوع زن در این درس-گفتگو چه می‌گذرد؟ این دوره شامل ۳۵ جلسه ارائه و ۷ جلسه مناظره در باب ابعاد مختلف مسئله زن می‌باشد. بخش ۱: مسئله حجاب ۱-۱: آیا ارتباطی میان حجاب دینی و عفت اخلاقی وجود دارد؟ (آفلاین-ویدئو) در یک سو دکتر سروش دباغ مدعی است که مقوله پوشش اسلامی و حدود خاص آن واجد هیچ‌گونه ضرورت اخلاقی‌ نبوده و بنابراین نمی‌توان افرادی را که بدین حدود ملتزم نیستند از بعد صفات اخلاقی مانند عفت دارای ضعف دانست. از سوی دیگر حجت‌الاسلام حسین سوزنچی معتقد است که برای اخلاقی دانستن یک حکم مانند حجاب نیازی نیست که این حکم ذیل یک مقوله خاص اخلاقی مانند عفت قرار گیرد، بلکه به همان دلیلی که تبعیت از کلیت دین را اخلاقا موجه می‌دانیم، این نکته درباره تک تک آموزه‌های دینی نیز صادق است. این درس-گفتگو شامل دو جلسه ارائه دیدگاه اساتید برای آشنایی هر چه بهتر با نظرات آن‌ها و نیز یک جلسه گفتگو جهت تعیین نقاط ضعف و قوت اندیشه ایشان می‌باشد. ۱-۲: آیا الزام قانونی حجاب دینی مجاز است؟ (آفلاین-ویدئو + جلسه پرسش‌ و پاسخ) در بخش قبل، دینی بودن حکم حجاب بررسی می‌شود و اینک فارغ از دینی بودن این حکم به وجه قانونی آن می‌پردازیم. حجت الاسلام حسین سوزنچی از قانون حجاب دفاع می‌کند و می‌گوید: «اسلامی بودن یک نظام و حکومت، معنایی جز این نمی‌تواند داشته باشد که آن حکومت درصدد پیاده کر, ...ادامه مطلب

رضاشاه با آزادی و آزادی‌خواهان چه کرد؟ شبکه‌های ماهواره‌ای تطهیرکننده‌ی عصر پهلوی،با انکار حقایق تاریخی،بر حافظه‌ی تاریخی ضعیف بینندگان این شبکه‌ها سوار شده و به‌ویژه با استفاده از تاکتیک «دروغ, ...ادامه مطلب