تاریخ وطن

فارابی را بنیان گذار فلسفه در جهان اسلام می‌دانند. وی گفتمانی آمیخته از عقل یونانی، نقل اسلامی و خرد ایرانی ارائه نمود. این نوشتار واکاوی مولفه‌های ایرانی این گفتمان را موضوع تامل قرار داده است. در واقع کوشش نوشتار شناسایی چندوچون حضور و امتداد حکمت ایرانی در اندیشه معلم ثانی است. به باور ما، فارابی ایرانی‌اندیشی را در هستی‌شناسی، شناخت‌شناسی و سیاست‌اندیشی ویژه‌اش دنبال کرده است. پژوهش در تلاش برای مشابه‌یابی این سه مولفه گفتمان سیاسی فارابی در گفتمان خرد سیاسی ایرانی  است. در این میان می‌توان هستی‌شناسی را معادل سلسله فرشتگان به مثابه عامل پیوستگی آسمان و زمین، شناخت‌شناسی را در مرتبه بلند خرد و سیاست‌اندیشی را در جایگاه برجسته شاه آرمانی در اندیشه ایرانی سراغ گرفت. بازشناسی و بازخوانی مایه‌های ایرانی اندیشه سیاسی فارابی با بهره گیری از چارچوب نظری تبار‌شناسی  و در سه بخش هستی شناسی، شناخت‌شناسی و سیاست‌اندیشی به نگارش درآمده است., ...ادامه مطلب

صدانت معرفی و بررسی کتاب زندگی‌نامه خودنوشت مارتین‌لوتر کینگ در سلسله نشست های گفتار و اندیشه سعید دهقانی (روزنامه اعتماد | شماره ۵۴۵۶ | ۱۴۰۲ شنبه ۱۹ فروردین | صفحه ۱۱): افرادی که قدرت سیاسی و نفوذ اجتماعی داشته‌اند اما برای نگه داشتن جایگاه‌شان کارآمدترین راه را دوری از خشونت برگزیده‌اند در تاریخ معاصر جهان کم‌شمار بوده‌اند. «نلسون ماندلا»، «ماهاتما گاندی» و «مارتین‌لوتر کینگ» شناخته‌ترین چهره‌هایی هستند که مدارا با دیگری، حتی با مخالفان جدی و دشمنان اصلِ اساسی رفتار و تصمیم‌ها‌ی‌شان بوده. این افراد همه در سده بیستم می‌زیستند، در نتیجه سالیان سال است که چنین الگوهایی در جوامع ظهور نکرده‌اند. با توجه به اینکه جامعه کنونی ایران بیش از هر زمان دیگری نیازمند فرهنگ خشونت‌پرهیزی است، مطالعه درباره زندگی این افراد اهمیت می‌یابد. کتاب «زندگی‌نامه خودنوشت مارتین‌لوتر کینگ» چنان که از عنوانش بر می‌آید، یکی از آثاری است که روایتی دقیق و دست اول از زندگی و اندیشه‌های یکی از اصلی‌ترین چهره‌های خشونت ستیز ارایه می‌کند. این کتاب که به همت نشر کرگدن منتشر شده، شنبه، دوازدهم فروردین در نشستی با حضور محمدرضا معمار صادقی مترجم کتاب مورد نقد و بررسی قرار گرفت. حزب اتحاد ملت (شعبه فارس) برگزارکننده این نشست بود. مهمان دیگر این نشست غلامعلی کشانی بود که چندین اثر درباره خشونت‌پرهیزی به فارسی برگردان کرده است. آنچه در ادامه می‌خوانید گزارشی از سخنرانی محمدرضا معمارصادقی مترجم این کتاب است. محمدرضا معمارصادقی، مترجم کتاب| مارتین‌لوتر کینگ هیچگاه کتابی تحت عنوان زندگی‌نامه خودنوشت ننوشته است. پس این پرسش به وجود می‌آید که این کتاب چگونه پدید آمده است؟ یکی از استادان تاریخ در دانشگاه استنفورد که تخص, ...ادامه مطلب

وقتی‌که به منابع برجسته در تاریخِ فکرِ ایران باستان و تفکر اسلامی رجوع می‌کنیم، دو مفهومِ «فَرّه» و «کرامت» بسیار خودنمایی می‌کنند. شاید در نگاه اول نتوان رشته پیوندی میان این دو مفهوم برقرار کرد، اما با ریشه‌یابی مفهومی این دو واژه در دو سنتِ فکری ایرانی و اسلامی و جایگاه آن‌ها در امر سیاسی، قرابت معنایی و کاربرد بسیاری میان آن‌ها می‌توان یافت. در این مقاله درصدد نشان دادن قرابت مفهومی و کاربردی این دو واژه به‌عنوان مفهوم مرکزی در اندیشه سیاسی ایران باستان و اسلام هستیم، لذا سؤال اصلی این تحقیق این است: چه ارتباطی میان مفهوم «فَرّه» در اندیشه سیاسی ایرانی و «کرامت» در اندیشه سیاسی اسلامی وجود دارد؟ روش مورداستفاده در این تحقیق، مقایسه‌ای و بر مبنای الگوی توافق و اختلاف پرزورسکی و توین است., ...ادامه مطلب

پژوهش پیش‌رو با بهره‌گیری از امکانات نظریِ مفهوم روایت و تخیّل به خوانش روایی بخش نخست رساله تنبیه الامّه و تنزیه الملّه، اثر مشهور محقق نائینی (1240-1315ش) می‌پردازد. نقطه آغاز این تحقیق، پیوند ناگسستنی میان تاریخ -به‌مثابه پیرنگی پویا از رویدادها و مفاهیم و نه مرور گاه‌شناسانه رویدادهای تاریخی- و اندیشه سیاسی است. در این راستا، به نقش عنصر تخیّل در همسان‌سازی اسنادی/پیرنگ میان رویدادها و مفاهیم از یک‌سو و میان مفاهیم فلسفی و شرعی از سوی دیگر پرداخته می‌شود. پرسش اصلی این پژوهش دائر بر چگونگی نسبت میان قوه تخیّل/تصور و قوه منطقی/استدلالی در متن رساله مذکور است. متناسب با این پرسش، فرضیه اصلی این پژوهش بر تقدّم قوه تخیّل بر قوه عقلانی در سایه مفاهیمی چون تخیّل مولّد، پیرنگ، محاکات و استعاره در اندیشه پل ریکور و مفهوم تصور اجتماعی در اندیشه چارلز تیلور تأکید دارد. این مهم با کالبدشکافی مفاهیمی که محقق نائینی در مطلع رساله‌اش به‌کار برده است، قابل کشف و رهگیری است. کلیدواژگان:روایت، تخیّل، پیرنگ، شریعت، حکمت عملی., ...ادامه مطلب

اخوان‌المسلمین قدیمی‌ترین تشکیلات اسلامی سنی در منطقه عربی و به‌گونه‌ای ریشه‌ی تمام حرکت‌های اسلامی در جهان اهل‌ سنت است. اخوان بعد از انقلاب مصر (2011) توانست برای مدتی دولت را در اختیار بگیرد. مطالعه این بخش از تاریخ مصر، از نظر چگونگی تطبیق نظریه‌های اخوان در شعار و عمل بسیار مهم است. سوال اصلی مقاله این است که آیا حکومت مرسی منطبق بر اصول اخوان‌المسلمین بود؟ روش این پژوهش به صورتی ترکیبی، تحلیل گفتمان کیفی، تاریخی و مقایسه ای است و بین اندیشه سیاسی اخوان و دولت مرسی به مقایسه خواهد پرداخت. در این مقاله ابتدا با مروری بر اصول اندیشه‌ای اخوانی و چارچوب نظری آن، نظر جامعه مصری را در مورد حکومت اسلامی بررسی کرده و سپس به نحوه تعامل دولت مرسی با گروه‌های مختلف و وضعیت فعلی آن پرداخته و در نهایت تفاوت‌های نظری و عملی دولت مرسی و اندیشه‌ی اخوانی را برمی‌شمارد. بخش آخر نیز به سوال اصلی مقاله پاسخ داده می‌شود که حکومت مرسی از نظر اصولی با اهداف اخوانی تطابق داشت، اما در شیوه‌ها تلاش می‌کرد وجهه‌ای غیر از آن به جامعه ارائه کند؛ آن‌ها به دنبال حکومت اسلامی بودند؛ ولی شرایط موجود و فشار دولت پنهان باعث می‌شد تا در عمل نتوانند مدل اخوانی را پیاده نمایند., ...ادامه مطلب

داوری و قضاوت کردن در میان جهان‌های هنجارمندی که در نزاع و تعارض با یکدیگر هستند، دشوار است. چرا که آنها در برخورداری از واژگان مشابه، معیارهای عقلانی مورد توافق و تعهدات اخلاقی مشترک هم‌‌راستا نیستند. لذا با روش‌های مرسوم در کاوش‌های فلسفی نمی‌توان میان این جهان‌های هنجاری دست به داوری زد. در چنین شرایطی، داوری‌های سیاسی معمولاً به امور تراژیکی ختم می‌شوند که در عرصه سیاسی عواقبی ناگوار دارند. در همین راستا سوال اصلی مقاله این است که داوری سیاسی به‌مثابه امری تراژیک به چه معنا است؟ و چه پیامدهای برای زیستارهای‌ سیاسی دارد؟ برای یافتن پاسخ، نوشتار حاضر با تأکید بر این که داوری‌سیاسی مانند کنشی در موقعیت‌تراژیک، تجربه‌ای است که در زمان و محلِ خاصِ فرد رخ می‌دهد، امکان توسل به اصول متعین پیشینی در این زمینه را مردود دانسته و با ابتنا به اندیشة هنجاری مارتا نوسبام، درصدد ارائه نوعی داوری به‌مثابه داوری تراژیک است که اصل اساسی آن مبتنی بر حضور شانس اخلاقی در پی ریزی قابلیت‌های‌انسانی است. قابلیت هایی که منجر به رهایش انسان از یک مصیبت به یک خوشبختی می‌شوند. در واقع داوری در اندیشه نوسبام، پراکسیس سیاسی را متوجه به عناصری بیرون از کنشگر می‌کند و در عین حال بر تاثیر موقعیت‌های ستیزه‌ای و چندجانبۀ فرهنگی، سیاسی و مذهبی تاکید دارد که بر جهت‌دهی به رفتارهای عادلانه و غیرعادلانه، مصیبت ساز یا سعادت ساز و غیره در حوزه سیاسی موثرند. , ...ادامه مطلب

نیچه شاید اثر گذارترین فیلسوف در فلسفه معاصر باشد. مطمئنا یکی از دلایل آن درک عمیق او از وضعیت فکری و فرهنگی عصر خویش و مهمتر از آن از آینده تمدن و تفکر بشری است. او پیش و بیش از بسیاری از مت, ...ادامه مطلب

به همت انتشارات ققنوس در ادامه نشست‌های ما و اندیشه رواقی ، کتاب تاملات نوشته مارکوس اورلیوس با ترجمه عرفان ثابتی برگزار شد. در نشست نقد و بررسی این کتاب مصطفی ملکیان و محمد مهدی اردبیلی حضور, ...ادامه مطلب

خوشبختانه پس از سه سال تلاش و پیگیری مستمر، کتاب ارزشمند زیست و اندیشه شهید آیت‌الله دکتر محمد حسینی‌بهشتی به زیور طبع آراسته شد. قصه تدوین این کتاب از زمان دیدار رئیس اسبق دانشگاه آزاد اسلام, ...ادامه مطلب

معرفی, و بررسی, رمان, سور بُز در سلسله, نشست, های گفتار, و اندیشه, ۲٫۲ (۴۳٫۶۴%) ۱۱ votes ادبیات آمریکای لاتین کاملا به سیاست آمیخته شده است و وجه سیاسی و اجتماعی، در آن غالب است. آثار داستانی یوسا و, ...ادامه مطلب